1. Тіркелген жері бойынша емханаларда қандай медициналық көмек алуға болады?
Емханада ауруларды диагностикалау және емдеу, алдын алу, сауықтыру, иммундау, салауатты өмір салтын ұстану, үйде көмек көрсету (актив), патронаж, созылмалы аурулары бар науқастарды динамикалық (диспансерлік) бақылау, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, отбасын жоспарлау, жүкті әйелдерді, босанған әйелдерді және жаңа туған нәрестелерді бақылау бойынша медициналық қызметтер алуға болады.
2. Егер МӘМС жүйесінде сақтандыру мәртебесі болмаса, пациентке медициналық көмектен бас тартуға бола ма?
Сақтандырылмаған пациент ТМККК тізбесіне кіретін, бірақ МӘМС пакетінде медициналық қызметтерді ала алмайтын қызметтерді ала алады.
Әлеуметтік маңызы бар аурулар кезінде консультациялық-диагностикалық көмек, сондай-ақ емдеу ТМККК шеңберінде жүзеге асырылады.
ТМККК пакетіне не кіреді:
· жедел медициналық көмек;
· алғашқы медициналық-санитарлық көмек – учаскелік дәрігерді қабылдау, ауруларды диагностикалау және емдеу, алдын алу, сауықтыру, иммундау, салауатты өмір салтын ұстану, актив, патронаж, созылмалы аурулары бар пациенттерді динамикалық (диспансерлік) бақылау;
· созылмалы ауруларды және әлеуметтік маңызы бар ауруларды емдеу кезінде күндізгі стационарда және тәулік бойы стационарда медициналық көмек;
· туберкулез бойынша медициналық оңалту;
· паллиативтік көмек;
· трансплантация;
· шетелде емдеу;
· дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету.
3. Тұруға ықтиярхаты бар шетелдіктердің балаларына медициналық көмек көрсету
ҚР-да тұруға ықтиярхаты бар шетелдіктердің балалары ҚР азаматтарымен тең дәрежеде барлық құқықтарға ие. Олар жеңілдікті санатқа кіре алады және медициналық көмекті толық көлемде ала алады.
Балаға тұруға ықтиярхаты қалай алуға болады?
ҚР-да тұруға ықтиярхат беру туралы бекітілген ереженің 20-тармағына сәйкес, шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын шетелдіктерге он алты жастан бастап он жылға, бірақ олардың азаматтығы елінің паспортының қолданылу мерзімінен аспайтын мерзімге беріледі делінген.
Мемлекеттік қызмет стандартында 16 жасқа толмаған балалар туралы ақпаратты ата-анасынан ықтиярхат алуға өтініш берген кезде енгізу көзделген.
Егер бала ата-анасының тұрғын үйін алғаннан кейін туылған болса, онда баланы көші-қон қызметіне ата-анасының ықтиярхатына "біріктіруге" өтініш беру қажет.
4. Учаскелік акушерка (фельдшер, медбике/ медбике) қандай медициналық көмек көрсете алады?
Орташа медициналық қызметкер тек дәрігерге дейінгі медициналық көмек көрсете алады:
· пациенттің денсаулық жағдайын анықтау, жүктіліктің аурулары мен асқынуларын анықтау үшін қабылдау және физикалық тексеру;
· денсаулық жағдайына мониторинг жүргізу үшін «жүкті және құнарлы жастағы әйелдер тіркелімі» ақпараттық жүйесіне деректерді енгізу;
· әйелдерге, оның ішінде жүкті әйелдер мен босанған әйелдерге шұғыл және шұғыл дәрігерге дейінгі көмек;
· учаскелік дәрігерлермен және бейінді мамандармен бірлесіп созылмалы аурулары бар жүкті әйелдерді динамикалық бақылау;
· акушер-гинеколог дәрігер тағайындауларының орындалуын бақылау;
· Физиологиялық жүктілікті жүргізу және жүкті әйелдер мен босанған әйелдердің патронажы;
· жүкті әйелдерге, босанған әйелдерге, гинекологиялық науқастарға және әлеуметтік қауіп тобына кіретін әйелдерге арналған үйдегі бал қызметтері;
· жатыр мойны ісігі және басқа да локализациялардың (тері, сүт бездері) ісікке дейінгі және қатерлі ісік ауруларын ерте анықтау үшін әйелдерді скринингтік және профилактикалық медициналық тексеруден өткізу;
· отбасын жоспарлау және ұрпақты болу денсаулығын сақтау бойынша кеңес беру.
5. Науқасқа ЖТМК (жоғары технологиялық медициналық көмек) алу үшін не қажет?
ЖЖБИ алу үшін пациент болуы керек:
· Бейінді маманның қорытындысы (консультативтік парақ);
· Өңірдің денсаулық сақтау басқармасы жанындағы ЖТМК комиссиясының оң қорытындысы.
Комиссияға құжаттарды пациенттің тіркелген жері бойынша емхана маманы ұсынады.
Егер пациент стационарлық емделуде болса, онда комиссияға қарау үшін құжаттарды емдеуші дәрігер бөлімше меңгерушісімен (немесе басшының орынбасарымен) бірлесіп электрондық пошта арқылы ұсынады.
ЖТМК комиссиясына ұсынылатын құжаттар пакеті:
·пациенттің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі
·медициналық ұйымға стационарға және (немесе) күндізгі стационарға емдеуге жатқызуға жіберу
·амбулаториялық пациенттің медициналық картасын немесе стационарлық науқастың медициналық картасын үзінді көшірме
·бейінді мамандардың зерттеулері мен консультацияларының нәтижелері.
ЖТМК күндізгі және тәулік бойғы стационарда ұсынылады. Комиссия құжаттарды 2 жұмыс күні ішінде қарайды.
Емдеуге жатқызу күнін клиника пациенттің құжаттары келіп түскен күннен бастап 2 жұмыс күні ішінде айқындайды.
Емхана ауруханаға жатқызу күнін алғаннан кейін науқасты күні туралы хабардар етуі тиіс (1-ші күн ішінде):
·ауызша;
·SMS-хабарлама арқылы;
·МАЖ-дағы «Госпитализация бюросы» порталындағы пайдаланушының кабинетінде электрондық хабарлау арқылы.
Емхана пациентке медициналық қызмет көрсетудің тиісті бейіні (ЖТМК) бойынша медициналық ұйымды балама таңдау мүмкіндігі туралы хабарлауы тиіс (бұйрықпен сілтеме бойынша танысуға болады https://adilet.zan.kz/rus/docs/V2000021746)
6. Қандай жағдайларда медициналық қызметкерді үйге шақыруға болады?
Жедел жағдайлар немесе созылмалы аурулардың өршуі кезінде, егер сізде кенеттен және айқын органдардың бұзылу белгілері болмаса, сіз тіркеушіге қоңырау шалу арқылы жергілікті дәрігерді немесе жедел жәрдемнің 4 санатын (1 сағатқа дейін күту) шақыра аласыз.
Медициналық қызметкердің үйіне қоңырау шалуды тіркеу кеңсесі, учаскелік медбике немесе фельдшер арқылы телефон арқылы алуға болады
Учаскелік медбикені немесе фельдшерді шақыруға арналған көрсеткіштер:
· дене температурасының 38°С жоғары көтерілуі;
· әл-ауқаттың бұзылуынсыз қан қысымының жоғарылауы;
· медициналық көмек пен үйде кеңес беруді қажет ететін жағдайлар, аурулар, жарақаттар (есін жоғалтпай, қан кету белгілері жоқ, жағдайдың кенеттен нашарлауы жоқ).
· Учаскелік дәрігерді шақыруға арналған көрсеткіштер:
· шақыруды қабылдау кезінде МСАК тіркеушісі, шақыруға қызмет көрсеткен учаскелік медбике немесе фельдшер үйде дәрігерлік тексеруді талап ететіндей бағалаған жағдайлар;
· вакцинациядан кейінгі жағдайдың нашарлауы.
7. Туберкулезді ерте анықтау
Туберкулезді ерте анықтауды клиникалардың барлық мамандықтарының медицина қызметкерлері пациенттер кәсіптік қарау, иммундау, медициналық көмекке жүгінген кезде жүргізеді.
Туберкулезді ерте анықтау үшін:
1. Туберкулез белгілері бар науқастарда қақырық жағындысын зерттеу;
2. Флюорография;
3. Манту туберкулин сынамасы, балаларға туберкулез аллергені бар сынама.
Егер пациент туберкулезбен ауыратын науқаспен байланыста болса және ауруға күдік болса, мұндай науқас диагнозды нақтылау үшін фтизиатрдың кеңесіне жіберіледі.
Туберкулездің клиникалық белгілері болған жағдайларда науқас туберкулезді диагностикалау және емдеу хаттамасы бойынша тексеруге жіберіледі.
Егер пациент туберкулезбен ауыратын науқаспен байланыста болса және ауруға күдік болса, мұндай науқас диагнозды нақтылау үшін фтизиатрдың кеңесіне жіберіледі.
Зерттеудің оң нәтижелерімен науқасты фтизиопульмонология орталықтарына жіберу керек.
Жыл сайынғы флюорографиялық зерттеуді қажет ететін тәуекел тобындағы халық:
1. Бактериялардың бөлінуіне қарамастан, туберкулезбен ауыратын науқаспен байланыста болған адамдар;
2. Өкпенің созылмалы обструктивті аурулары, қант диабеті, алкоголизм, нашақорлық, АИТВ/ЖИТС бар және иммуносупрессивті терапия алатын диспансерлік есепте тұрған адамдар;
3. Кез келген этиологияның өкпесінде қалдық құбылыстары бар адамдар;
4. Бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдар.
8. АИТВ және «Созылмалы вирустық С гепатиті» коинфекциясы бар науқастың бағыты.
· ЖИТС орталықтарында есепте тұрған АИТВ инфекциясы бар пациенттер міндетті анализдер, оның ішінде С гепатиті вирусының РНҚ-сын анықтау үшін иммунохроматографиялық талдау (IHA) немесе иммуноферменттік талдаулары жасалынады (ИФТ).
· Жүргізілген талдаулардың оң нәтижесі болған жағдайда, ЖИТС орталығының пациенті динамикалық бақылау үшін диспансерлік есепке қою үшін тіркелген жері бойынша емханаға жіберіледі.
· Емханаға жүгінген кезде пациенттің қолында созылмалы С вирустық гепатитіне ПТР (сапалы) әдісімен оң нәтижелер және амбулаториялық картадан үзінді болуы тиіс.
· Осы нәтижелерге сүйене отырып, пациентте сақтандыру мәртебесі болмаса да, жалпы практика дәрігері оны әрі қарай медициналық қызмет көрсету және тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі бойынша дәрілік көмек көрсету үшін диспансерлік есепке қоя алады.
Егер D-есепке қою үшін қосымша тексеру қажет болса, онда бұл үшін пациентке МӘМС жүйесіндегі сақтандыру мәртебесі қажет.
9. Пациентті тәулік бойы бақылау үшін стационарға жатқызу
Пациентті тәулібойы бақылау үшін стационарға жатқызу
Пациентті тәулік бойы бақылау үшін стационарға жатқызу жоспарлы тәртіппен – емханадан жолдама бойынша жүргізіледі:
·хирургиялық араласуды қоса алғанда, ауруды емдеу үшін;
·медициналық оңалтуды алу үшін;
·паллиативтік көмек алу үшін;
Шұғыл жағдайларда стационарға жатқызу үшін емханадан жолдаманың болуы керек емес. Шұғыл емдеуге жатқызу демалыс және мереке күндерін қоса алғанда, тәулік бойы жүргізіледі.
10. Созылмалы аурулары бар адамдар қандай медициналық көмек ала алады?
Созылмалы аурулар бойынша медициналық көмек алу үшін науқастың диагнозы қойылуы керек. Медициналық қызметтердің көлемі және олардың кезеңділігі ДСӘДМ № 149 бұйрығымен бекітілген. Бұл бұйрықта созылмалы аурулар 3 топқа бөлінеді, бұл:
1. ТМККК шеңберінде тіркеу емханасында байқалатын созылмалы аурулар. Бұған созылмалы жұқпалы аурулар, қан және қан түзуші органдардың аурулары, қан айналымы жүйесінің аурулары, тыныс алу органдары, ас қорыту органдары, тірек-қимыл аппараты және дәнекер тін, эндокриндік жүйе, тамақтанудың бұзылуы және метаболизмнің бұзылуы, жүйке жүйесінің аурулары, несеп-жыныс жүйесі, сондай-ақ перинаталдық кезеңдегі жекелеген жағдайлар және туа біткен ауытқулар (даму ақаулары), балалардағы деформациялар және хромосомалық бұзылулар жатады.
2. ТМККК шеңберінде бейінді мамандар бақылайтын созылмалы аурулар.
Бұл аурулардың 37 тобы, олардың ішінде жұқпалы аурулар, қатерлі және қатерсіз ісіктер, эндокриндік және неврологиялық, травматологиялық бейіндегі аурулар және т. б.
3. ТМККК шеңберінде және МӘМС жүйесінде бейінді мамандардың бақылауын қажет ететін созылмалы аурулар. Бұл аурулардың 80 тобы, олардың ішінде жұқпалы және паразиттік аурулардың салдары, қан мен қан түзуші органдардың аурулары, эндокриндік жүйенің аурулары, тамақтанудың бұзылуы және метаболизмнің бұзылуы, несеп-жыныс жүйесінің аурулары, жүйке жүйесінің аурулары, көз аурулары, есту органдарының аурулары.
11. ТМККК және МӘМС қаражаты есебінен тіркеу емханасында дәрі-дәрмектерді кім ала алады?
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігінің 2021 жылғы 5 тамыздағы №75 бұйрығында айқындалған аурулар болған кезде пациенттер дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды ала алады. Бұл диспансерлік есепте тұрған созылмалы аурулары бар науқастар, сондай-ақ белгілі бір аурулары немесе жағдайлары бар науқастар.
Дәрі-дәрмектерді алу үшін пациент өзінің учаскелік дәрігеріне (медбикеге) баруы керек. Дәрі-дәрмектер оларды қабылдау жиілігіне сәйкес беріледі. Учаскелік дәрігер / медбике дәрі-дәрмектерді алуға рецепт жазады, содан кейін пациент емхананың дәріханасына өз бетінше жүгінеді. Дәрі - дәрмектерді алу үшін пациенттің жеке басын куәландыратын құжатты көрсету керек.
Дәрі-дәрмектерді МӘМС жүйесінде сақтандыру мәртебесі жоқ пациенттер де ала алады. Бұл ТМККК қаражаты есебінен сатып алынатын дәрілер.
Мамандандырылған орталықтарда диспансерлік есепте тұрған пациенттер бақылау орны бойынша қажетті дәрі-дәрмектерді алады.
12. Емхана деңгейінде қандай оңалту алуға болады?
Оңалту медициналық қызметтерін алу үшін сіз өзіңіздің учаскелік дәрігеріңізбен байланысуыңыз керек. Анамнезді жинап, егжей-тегжейлерін нақтылағаннан кейін учаскелік дәрігер оңалтушыға жолдама береді немесе пациенттің құжаттарын көпсалалы топтың (КСТ) қарауына жолдайды.
Емханада тәулік бойы бақылау және емдеу талап етілмейтін жағдайларда амбулаториялық деңгейде оңалтуға болады. Бұл емхананың жабдықталуына, науқастың жағдайына және оның ауруына байланысты.
Амбулаториялық деңгейде оңалтудың үшінші кезеңін ғана жүргізуге болады, егер пациенттің жағдайы мүмкіндік берсе, оны тек дәрігер немесе КСТ анықтай алады.
Медициналық оңалту қызметтерінің негізгі көлемін МӘМС пакетінде алуға болады. ТМККК-ға туберкулезбен ауыратын науқастарды оңалту бойынша медициналық қызметтер кіреді.
13. МӘМС пакетінде екпе алуға бола ма?
Профилактикалық егулер ТМККК-ға кіреді. Екпелерді алу үшін нысаналы топтарға кіретін халықтың санаты және оларды жүргізу кезеңділігі ҚР ДСМ 2020 жылғы 24 қыркүйектегі № 612 бұйрығымен белгіленген.
ТМККК шеңберінде Қазақстан азаматтары, тұрақты тұратын шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар екпе ала алады (тұруға ықтиярхаттың болуымен расталады).
14. Емханада пациент қандай шұғыл көмек ала алады?
Науқас өмірге және денсаулыққа қауіп төндірмейтін аурулар мен жағдайлар бойынша жеделдіктің 4-ші санатына жататын шұғыл медициналық көмек ала алады.
Науқас дәрігерге дейінгі кабинетке немесе сүзгі кабинетіне жүгіну арқылы медициналық ұйымға өз бетінше бара алады.
Егер пациент емханаға келе алмаса, онда ол дәрігерді үйге немесе жедел жәрдем бригадасына шақыра алады.
Дәрігерді үйге шақыру үшін өтінімді телефон арқылы, электрондық үкімет порталы арқылы немесе медициналық ақпараттық жүйе арқылы ресімдеу қажет.
Жедел медициналық жәрдем бригадасын шақыру үшін 103 қысқа нөміріне қоңырау шалу керек және диспетчер шақыруды жақын маңдағы медициналық ұйымға жібереді.
Шұғыл және шұғыл медициналық көмек пациенттің бекітілуіне қарамастан пациенттерге олардың орналасқан жері (аумағы бойынша) бойынша көрсетіледі.